بررسی تحولات فکری جنبش اسماعیلیه در مصر عصر الحاکم بامرلله فاطمی

اسماعیلیه یکی از شاخه های مذهب تشیع است که به دنبال اختلاف بر سر جانشینی امام جعفر صادق (ع) امام ششم شیعیان بوجود آمد. اسماعیلیان برای گسترش عقاید خود که آن را "الدعوه" و "الدعوه الهادیه "می نامیدند تشکیلات ویژه ای را سامان دادند، آنان سرانجام موفق به تأسیس خلافت فاطمیان در شمال آفریقا شدند. مبنا عقاید اسماعیلیه بر مبنای اصول اساسی دین اسلام و پاره ای عقاید فلسفی است. آنان مدت دو قرن در مصر حکم راندند و آثار فراوان اجتماعی و مدنی از خود به جای گذاشتند. عقاید اسماعیلیه در زمان الحاکم بامرلله ششمین خلیفه ی فاطمی مصر دچار دگرگونی و تغییراتی عمده شده به این ترتیب که عده ای از داعیان دعوت فاطمی درمصر در مجالس سری خود اظهاراتی را مبنی بر الوهیت خلیفه بیان کردند و سپس همان عقاید را به صورت علنی در میان مردم آشکار کردند که منجر به تحول و تغییرات اساسی در اصول عقیدتی فاطمیان شد، شخصیت ویژه ی الحاکم و رفتارهای متغیر و متفاوت وی و زهد و تقوای افراطی وی یکی از عوامل شکل گیری را عقاید جدید در میان داعیان بود و علاوه بر آن در میان دعوت فاطمی داعیانی وجود داشتند که به دلیل پتانسیل درونی مذهب اسماعیلی پذیرای عقاید غلو آمیز در مورد خلفای خود بودند این عوامل موجب تحولاتی در این مذهب و به دنبال آن شکل گیری فرقه ای شد که به طور اساسی با عقاید دعوت رسمی اسماعیلی در تناقض بود. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای و تحلیل محتوای کتب و منابع تاریخی به بررسی چگونگی این تحولات و عوامل موثر بر آن می پردازد.